Kompendium wiedzy o działalności nierejestrowanej cz. 1

Łączenie macierzyństwa z prowadzeniem biznesu i rozwojem zawodowym już nie jest luksusem jak dawniej. Wiele kobiet biznesu z powodzeniem łączy te dwie role. Taką możliwość daje prowadzenie działalności nierejestrowanej, która nie wymaga rejestracji firmy czy płacenia składek ZUS. W rozmowie z Joanną Rułkowską — ekspertką w dziedzinie małego biznesu, zapytałam o wiele kwestii prowadzenia małego biznesu, które są istotne z punktu widzenia Biznes Mamy. Dzięki temu powstało kompendium wiedzy o działalności nierejestrowanej, a przed Tobą jego pierwsza część.

Do niedawna panował pogląd, że kobieta, która ma dziecko, nie powinna pracować tylko zajmować się rodziną. Czy kobieta ma prawo do rozwoju i łączenia pracy i macierzyństwa?

Tak, absolutnie. Pogląd ten, że kobieta powinna jedynie zajmować się rodziną, jest przestarzały. Kobiety mają pełne prawo do łączenia macierzyństwa z rozwojem zawodowym. To, czy decydują się pracować, prowadzić własny biznes czy poświęcić się opiece nad dziećmi, powinno być ich indywidualną decyzją. Współczesne społeczeństwo zdaje sobie sprawę, że kobiety mają wiele ról do spełnienia i zasługują na wsparcie w osiąganiu swoich celów, zarówno zawodowych, jak i osobistych.

W dzisiejszych czasach coraz więcej matek pragnie łączyć macierzyństwo z pracą zawodową. Jak myślisz, skąd to wynika i czy da się to połączyć?

Trend łączenia macierzyństwa z pracą wynika z wielu czynników społecznych, gospodarczych i kulturowych. Kobiety coraz częściej dążą do równowagi między życiem zawodowym a rodzinnym. To może być motywowane chęcią rozwoju zawodowego, niezależności finansowej, a także zaspokojeniem własnych ambicji i pasji. Łączenie macierzyństwa z pracą jest możliwe, ale wymaga równowagi, elastyczności i wsparcia ze strony społeczeństwa, pracodawcy, partnera życiowego oraz rodziny. Działania podejmowane na rzecz równości płci, elastyczne modele pracy, zdalne zatrudnienie czy umożliwienie korzystania z urlopów rodzicielskich to czynniki, które ułatwiają kobietom godzenie pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi.

Czym jest działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana to forma prowadzenia biznesu, która nie wymaga rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) czy płacenia składek ZUS. Jest to opcja dostępna dla osób, które zamierzają prowadzić niewielki biznes o charakterze usługowym lub polegający na sprzedaży produktów wirtualnych czy fizycznych. Taki mały biznes można prowadzić, jeśli przychody nie przekraczają limitu określonego w ustawie Prawo przedsiębiorców.

Dlaczego działalność nierejestrowana jest świetną opcją dla mam?

Do najważniejszych korzyści należą:

• Elastyczność czasowa: Działalność nierejestrowana pozwala na elastyczne dostosowanie czasu pracy do potrzeb rodziny. Matki często cenią sobie możliwość decydowania o swoim czasie i równoczesne zajmowanie się dziećmi.
• Niewielkie koszty i formalności: Brak konieczności rejestracji w CEIDG oznacza mniejsze obciążenia formalne i mniejsze koszty startowe. To ważne, zwłaszcza dla mam, które mogą zaczynać biznes bez dużych inwestycji.
• Zbalansowane życie zawodowe i rodzinne: Działalność nierejestrowana umożliwia kobietom skomponowanie harmonogramu pracy tak, aby efektywnie łączyć obowiązki zawodowe z opieką nad dziećmi. Można dostosować ilość godzin pracy do swoich potrzeb.
• Możliwość pracy zdalnej: W wielu przypadkach działalność nierejestrowana może być prowadzona zdalnie, co daje matkom dodatkową elastyczność i swobodę w organizacji pracy.
• Samorealizacja: Prowadzenie własnego biznesu daje możliwość samorealizacji i rozwijania pasji. Matki, które prowadzą działalność nierejestrowaną, mogą tworzyć coś własnego i być niezależnymi zawodowo.

Oczywiście, wybór tej formy działalności zależy od wielu czynników, a każda mama powinna dokładnie rozważyć, czy jest to najlepsza opcja dla niej i jej rodziny.

Czym można zajmować się na działalności nierejestrowanej?

Działalność nierejestrowana może obejmować różnorodne dziedziny i branże. Na bazie raportu i ankiet, które przeprowadziłam wśród osób startujących z małym biznesem, najczęściej wybieranym pomysłem jest sprzedaż produktów rękodzielniczych i sklep internetowy.

Jakie inne pomysły realizują mamy, które startują z działalnością nierejestrowaną?

• Usługi edukacyjne: nauczanie, korepetycje, organizacja warsztatów czy szkoleń.
• Usługi konsultingowe: doradztwo w obszarze, w którym mamy wiedzę i doświadczenie, np. marketing, zarządzanie, coaching.
• Twórczość i sztuka: hand-made, malowanie, rękodzieło artystyczne, fotografia.
• Usługi redakcyjne i tłumaczeniowe: copywriting SEO, pisanie artykułów, edycja tekstów, tłumaczenia.
• Usługi zdrowotne i wellness: prowadzenie zajęć fitness, jogi, masaż, poradnictwo zdrowotne.
• Handel internetowy: sprzedaż produktów online, np. na platformach takich jak Etsy czy Allegro.
• Usługi IT i programowanie: tworzenie stron internetowych, programowanie, projektowanie graficzne.
• Usługi opiekuńcze: doglądanie zwierząt, animacje dla dzieci.
• Catering i pieczenie domowe: sprzedaż domowych wypieków, cateringu na zamówienie.
• Usługi kosmetyczne: makijaż, stylizacja paznokci, masaż, usługi fryzjerskie.

To tylko kilka przykładów, ale możliwości są praktycznie nieograniczone. W działalności nierejestrowanej nie ma kodów PKD i konieczności informowania o rozpoczęciu czy zakończeniu biznesu, można więc testować różne pomysły na zarobek. Kluczowe jest znalezienie obszaru, który nie tylko jest zgodny z zainteresowaniami i umiejętnościami osoby prowadzącej działalność, ale także ma potencjał rynkowy.

WAŻNE! Nie można w ramach działalności nierejestrowanej realizować projektów, które wymagają uzyskania koncesji, licencji czy wpisu w rejestrze działalności regulowanej, np. sprzedaż alkoholu, prowadzenie żłobka, praca jako taksówkarz, pielęgniarka czy położna.

Jakie obowiązki prawne i księgowe wiążą się z prowadzeniem działalności nierejestrowanej?

Prowadzenie działalności nierejestrowanej, chociaż jest bardziej elastyczne i mniej formalne niż prowadzenie działalności gospodarczej, wiąże się z pewnymi obowiązkami prawnymi i księgowymi.

Działalność nierejestrowana a obowiązki prawne

Kilka kluczowych kwestii, które należy wziąć pod uwagę to w przypadku obowiązków prawnych:

• Zgodność z przepisami prawa: Mimo że działalność nierejestrowana jest mniej formalna, musisz przestrzegać przepisów prawa dotyczących danego rodzaju działalności. Na przykład, jeśli świadczysz usługi edukacyjne, musisz znać przepisy dotyczące edukacji.
• Prawa konsumenta: Nawet jako osoba prowadząca działalność nierejestrowaną, musisz przestrzegać praw konsumentów. Obejmuje to np. prawo do zwrotu towaru czy prawo do informacji.
• Prawo autorskie: Jeśli tworzysz i udostępniasz treści, musisz znać zasady praw autorskich, aby unikać naruszeń.
• Zapewnienie zgodności z przepisami RODO: Jeśli przetwarzasz dane osobowe, musisz przestrzegać przepisów RODO dotyczących ochrony danych osobowych.
• Prawo podatkowe: Choć działalność nierejestrowana ma pewne zwolnienia podatkowe, konieczne jest zrozumienie, w jaki sposób odprowadzać podatki, zwłaszcza jeśli osiągasz przychody powyżej pewnego limitu.

Działalność nierejestrowana a obowiązki księgowe i podatkowe

Kilka kluczowych kwestii, które należy wziąć pod uwagę to w przypadku obowiązków księgowych:

• Uproszczona ewidencja sprzedaży: Chociaż nie jesteś zobowiązany do prowadzenia pełnej księgowości, musisz utrzymywać ewidencję przychodów związanych z działalnością. Może to być prosta tabelka. Polecam mieć ją zarówno na komputerze, jak i wydrukowaną w teczce.
• Rozliczenia podatkowe: Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie musi wpłacać zaliczek na podatek dochodowy, ale musi rozliczać się z podatku, przesyłając odpowiednie deklaracje podatkowe, tj. roczną deklarację PIT-36.
• Dokumentacja transakcyjna: Trzeba zachować dokumentację związaną z transakcjami, fakturami czy umowami.Warto zaznaczyć, że poszczególne obowiązki mogą się różnić w zależności od pomysłu na mały biznes. Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną powinny regularnie śledzić zmiany w przepisach prawnych i dostosowywać swoją praktykę do aktualnych wymagań.

Jak ogarnąć wszelkie aspekty prawne i księgowe przy działalności nierejestrowanej?

Ogarnięcie wszelkich aspektów prawnych i księgowych przy prowadzeniu działalności nierejestrowanej wymaga systematycznego podejścia i zrozumienia podstawowych zagadnień. Kluczowe są podstawowe kroki takie jak:

• Pomysł: każda osoba startująca z działalnością nierejestrowaną musi sprawdzić, czy jej pomysł na dodatkowy zarobek to dobry pomysł na biznes, czy np. lepiej zawierać umowy w ramach działalności wykonywanej osobiście, założyć spółkę lub od razu wystartować z działalnością gospodarczą. Należy też ustalić, czy w danej branży potrzebne będą dodatkowe formalności np. rejestracja jako podatnik czynny VAT, konieczność księgowania przychodów na kasie fiskalnej czy zgłoszenie do Sanepidu.
• Profesjonalna księgowość: działalność nierejestrowana nazywana jest biznesem na próbę, jednak w moim odczuciu od początku nawet do małego biznesu należy podchodzić profesjonalnie i rzetelnie prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży.
• Prawo: należy skorzystać z dostępnych wzorów w internecie, konsultacji z prawnikiem, samodzielnie przygotować wzory umów, regulaminów czy dokumentacji RODO. Można to zrobić z poradnikiem o działalności nierejestrowanej Biznes Mamy lub pobrać wzory jako kursant Akademii Małego Biznesu.
• Promocja: działalność nierejestrowana może być reklamowana w dowolnych mediach społecznościowych, sklepie internetowym czy podczas współprac. Należy jednak pamiętać o odpowiednich oznaczeniach reklamy, by nie wprowadzać konsumentów w błąd oraz uniknąć np. nielegalnej reklamy.
• Edukacja: trzeba podejść do prowadzenia działalności jako do procesu ciągłego uczenia się.
• Regularne przeglądy: regularnie przeglądaj swoje procedury prawne i księgowe, dostosowując je do zmian w przepisach czy rozwoju Twojej działalności.
• Networking i mastermind biznesowy: Nawiąż kontakty z innymi przedsiębiorcami, zwłaszcza z branży, którą reprezentujesz. Wymiana doświadczeń może być bardzo cenna.

Zrozumienie i utrzymanie wszystkich tych aspektów może być wyzwaniem, ale z czasem i doświadczeniem kobieta w małym biznesie staje się bardziej pewna w prowadzeniu swojej działalności. Polecam też kontakt z ekspertami, aby uniknąć potencjalnych problemów i błędów.

Czy na urlopie wychowawczym lub macierzyńskim można prowadzić działalność nierejestrowaną?

Zarówno w czasie urlopu macierzyńskiego, jak i wychowawczego możliwe jest prowadzenie działalności nierejestrowanej. Jeśli jakaś kobieta pracuje na etacie i dodatkowo prowadzi działalność nierejestrowaną, to powinna pamiętać o tym, że:

• Może prowadzić biznes także w ciąży.
• Nie może prowadzić biznesu, jeśli przebywa na zwolnieniu lekarskim (nie można wykonywać wtedy żadnej pracy zarobkowej, czyli również w formie biznesu).
• Może prowadzić biznes w czasie urlopu macierzyńskiego bez utraty prawa do niego czy utraty zasiłku macierzyńskiego.

W czasie urlopu wychowawczego należy zwrócić uwagę na to, by prowadzona działalność nierejestrowana nie kolidowała z celem tego urlopu, czyli sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem. Chodzi o to, aby nie przerywać na trwałe tej opieki, czyli np. nie wyjechać do pracy do innego miasta. Praca wieczorami, w czasie drzemek lub nawet kiedy dziecko na kilka godzin chodzi do żłobka, nie koliduje ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem.

Dlaczego polecasz rozpoczęcie biznesu od działalności nierejestrowanej, zamiast od razu otworzyć firmę? Jest to bardziej bezpieczne i miej inwazyjne rozwiązanie?

Działalność nierejestrowana może być wspaniałą drogą do zbudowania profesjonalnego biznesowego pasa startowego do życia marzeń. Taka forma prowadzenia biznesu ma wiele plusów, zwłaszcza dla mam.

Jakie są w Twoim odczuciu podstawowe korzyści?

Jest ich mnóstwo, a do najważniejszych należą:

• Mniej formalności: działalność nierejestrowana zazwyczaj wiąże się z mniejszą ilością formalności w porównaniu do prowadzenia pełnoprawnej firmy. Nie trzeba rejestrować działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), mieć NIP czy REGON, a to znacznie ogranicza administracyjne obciążenia.
• Mniejsze koszty początkowe: rozpoczęcie działalności nierejestrowanej jest zazwyczaj tańsze niż założenie pełnej firmy. Nie trzeba ponosić kosztów związanych z rejestracją, opłatami za wpis czy założeniem konta bankowego firmowego.
• Mniejsze zobowiązania podatkowe: w przypadku działalności nierejestrowanej jest tylko jedna forma rozliczenia podatku dochodowego – na zasadach ogólnych a do tego nie trzeba płacić zaliczek na podatek, można rozliczyć się wspólnie z mężem czy skorzystać z różnych ulg i kwoty wolnej od podatku.
• Mniej formalne struktury: Prowadzenie działalności nierejestrowanej jest bardziej elastyczne i mniej formalne. Niektóre branże czy rodzaje usług mogą łatwiej dostosować się do tego modelu działalności. W dowolnej chwili możesz rozpocząć mały biznes i w dowolnej zakończyć lub zmienić rodzaj prowadzonego biznesu bez zbędnych formalności czy oficjalnego określania kodów w PKD.
• Pomocne przy testowaniu pomysłu na biznes: działalność nierejestrowana może być doskonałym rozwiązaniem do przetestowania pomysłu na biznes przed zainwestowaniem większych środków w pełnoprawną firmę.
• Spokojne budowanie pewności siebie i niezależności finansowej: działalność nierejestrowana może być narzędziem, które pozwoli kobiecie wyjść ze strefy komfortu i sprzedać pierwszy produkt bez stresu, zdobyć zaufanie klientów, pozytywne opinie i rozwinąć skrzydła na spokojnie i bez stresu o konieczność opłacania składek ZUS.

Jednak, pomimo tych korzyści, ważne jest zrozumienie ograniczeń działalności nierejestrowanej i konieczność rejestracji działalności gospodarczej, gdy biznes się rozwinie. Zawsze zalecam konsultację z prawnikiem i księgową lub doradcą podatkowym przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, aby dostosować plan do indywidualnych potrzeb i przepisów obowiązujących w naszym kraju.

Przeczytaj również artykuł pt.: Kompendium wiedzy o działalności nierejestrowanej cz. 2.