Zmiany w urlopie ojcowskim oraz w zasiłku macierzyńskim

O nadchodzących zmianach w kodeksie pracy mówią już chyba wszyscy. Jest ich mnóstwo. Warto zapoznać się z nimi stopniowo, aby być przygotowanym na ich wejście w życie. Przygotowałam poradnik związany ze zmianami w zasiłku macierzyńskim i urlopie ojcowskim.

Dziś na tapet bierzemy zmiany, jakie mają zostać wprowadzone w urlopie ojcowskim oraz w zasiłku macierzyńskim w związku z implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L Nr 188 z 12.07.2019 r., str. 79), zwanej dalej "dyrektywą 2019/1158".

Ustanawia ona minimalne wymagania, które pozwolą osiągnąć równość kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy. Poza tym dokument ten ułatwia pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z rodzinnym.

Zmiany w urlopie ojcowskim

Aby zachęcić do dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi między kobietami i mężczyznami, a także umożliwić wczesne tworzenie więzi między ojcami i dziećmi dyrektywa 2019/1158 zezwala przyznać ojcom prawo do urlopu ojcowskiego. Powinien być wykorzystywany po narodzinach dziecka i wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem. Jego celem ma być sprawowanie opieki. Doskonale wiemy, że na gruncie prawa polskiego urlop ojcowski już funkcjonuje. Okres na jego wykorzystanie przez pracującego na etacie lub prowadzącego biznes ojca wynosi obecnie 224 miesiące. W związku z tym, że wykorzystanie urlopu ojcowskiego ma wyraźnie wiązać się z okresem narodzin dziecka, zaproponowano zmianę w art. 182(3) § 1 k.p., polegającą na skróceniu możliwości jego wykorzystania w ciągu roku od urodzenia dziecka.

Dodatkowo, w § 2 wprowadzono zmianę, która umożliwi składanie w postaci papierowej lub elektronicznej wniosków o udzielenie urlopu ojcowskiego albo jego części. Zmiana przepisu ma na celu zlikwidowanie obciążeń biurokratycznych. Jej wprowadzenie nie ma związku z wdrażaniem dyrektywy. Ma po prostu ułatwiać składanie wniosków i minimalizować papierologię.

Reszta przepisów dotyczących urlopu ojcowskiego, które obowiązują dotychczas, pozostanie bez zmian. Pracownik nadal będzie mógł skorzystać z urlopu jednorazowo albo dwukrotnie – wówczas każdorazowo w wymiarze 1 tygodnia. Bez znaczenia będzie tutaj fakt, czy pracownica – matka dziecka korzysta w tym czasie ze swoich praw związanych z wychowywaniem dziecka.

Prawo pracownika do urlopu ojcowskiego ma oczywiście charakter roszczeniowy. W związku z tym, gdyby pracodawca odmówił pracownikowi udzielenia urlopu czy też wymusił zmianę treści wniosku, to dopuściłby się wykroczenia przeciwko prawom pracownika (art. 281§1 pkt 5 k.p.). Bez zmian pozostaje również prawo do zasiłku macierzyńskiego, jaki przysługuje pracownikowi w okresie urlopu ojcowskiego.

Urlop ojcowski — przepisy przejściowe

Urlop ojcowski na dotychczasowych zasadach będzie mógł wykorzystać każdy pracownik, który posiada jeszcze niewykorzystaną choćby część urlopu ojcowskiego i:

• wychowuje dziecko w wieku do 24. miesiąca życia;
• nie upłynęły 24 miesiące od uprawomocnienia się postanowienia sądu o adopcji dziecka, które nie ukończyło 7. roku życia.

Nowe zasady korzystania z urlopu ojcowskiego będą miały natomiast zastosowanie do pracowników, których dzieci urodzą się począwszy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy.

Zmiany w zasiłku macierzyńskim

Jak już wspomniałam, dyrektywa 2019/1158 ustanawia minimalne wymagania, które mają na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy. Zachęca także do ułatwiania pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z rodzinnym.

Obecnie większość ojców nie korzysta z prawa do urlopu rodzicielskiego albo przekazuje znaczną część uprawnień do swojego urlopu matkom. Przepisy dyrektywy mają zachęcić ojców do skorzystania z urlopu rodzicielskiego. Dlatego przedłuża ona z 1 do 2 miesięcy minimalny okres urlopu rodzicielskiego, który nie podlega przeniesieniu na drugiego rodzica. Rozwiązanie to ma na celu zachęcić ojców do korzystania z przysługującego im prawa do tego urlopu. Celem jest też promowanie i ułatwianie powrotu matek na rynek pracy po okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Również ojcowie prowadzący Biznes Taty mogą wziąć urlop ojcowski.

Zasiłek macierzyński obecnie

• 80% podstawy wymiaru zasiłku za całe 52 tygodnie albo
• 100% podstawy wymiaru zasiłku za pierwsze 26 tygodni (20 tygodni urlopu macierzyńskiego oraz 6 tygodni urlopu rodzicielskiego) + 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostałe 26 tygodni urlopu rodzicielskiego.

Zasiłek macierzyński po zmianach

• 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego + 70% podstawy za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego albo
• 81,5% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego*

* Za okres 9-tygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego dla ojca dziecka – 70% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego

Projektowane są zmiany, zgodnie z którymi, co do zasady, miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Kobieta zdecyduje o wysokości zasiłku macierzyńskiego

Jednocześnie zaproponowano, aby pracownica miała możliwość decydowania o wysokości zasiłku macierzyńskiego, który będzie pobierany w okresie urlopu rodzicielskiego. Jakie ma możliwości?

1. Kobieta może otrzymywać 100% zasiłku za cały okres korzystania z urlopu macierzyńskiego. Natomiast za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice mieliby prawo do 70% zasiłku.

2. Kobieta w ciągu 21 dni będzie mogła złożyć do pracodawcy lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wypłacanie jej 81,5% zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Przy czym za okres 9 tygodniowej nieprzenoszalnej części tego urlopu dla ojca dziecka przysługiwałby zasiłek macierzyński w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.

UWAGA! Jeśli w pierwszym roku życia dziecka nie będzie wykorzystany ani jeden dzień urlopu rodzicielskiego to na wniosek pracownika/ubezpieczonego nastąpi wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy zasiłku macierzyńskiego, a zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski wykorzystywany w kolejnych latach życia dziecka będzie płatny na poziomie 70% dla obojga rodziców.

Artykuł gościnny przygotowała Agata Rosińska – pasjonatka prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, szkoleniowiec, doradca zawodowy, specjalista ds. pozyskiwania bezzwrotnych środków finansowych na założenie działalności, właścicielka firmy Rosin HR. Prywatnie szczęśliwa mężatka i spełniona mama dwóch Serc. W życiu kieruje się mottem "Obierz swój cel i dąż do niego. Nie ma rzeczy niemożliwych".

www: www.rosinhr.pl
FB: @RosinHR
IG: @rosinhr

Na portalu biznesowym PolecanyBiznes.pl znajdziesz wszystko co ważne dla przedsiębiorców i przedstawicieli świata biznesu.